Ratujmy ptaki i ekosystem Parku Sośnina!

Błąkający się po parku puszczyk uralski zaalarmował lokalnych mieszkańców, którzy zwrócili się do ekologów o pomoc. Było to kilka dni po wycięciu największych dębów w tarnowskim Parku Sośnina. Ptak jest pod ścisłą ochroną gatunkową w Polsce, podobnie jak wiele więcej gatunków zamieszkujących teren parku. Czy takie zniszczenia przyrody były konieczne?

Inwestycja miejska

Początkiem roku 2022 rozpoczęto prace poszerzające drogę (ul. Pasterska) biegnącą wzdłuż Parku Sośnina w tarnowskiej dzielnicy Mościce. Droga zbudowana z płyt betonowych, wąska, z minichodnikami w niektórych miejscach oraz mijankami posiadała nawierzchnię, która nie widziała generalnego remontu od ok. 50 lat. Niewątpliwie wymagało to naprawy, żeby mieszkańcy okolicznych posesji mieli godny dojazd. Miejski ZDiK zgodził się na naprawę ale pod warunkiem, że droga zostanie poszerzona, zgodnie z obowiązującymi standardami dla tarnowskich dróg. Poszerzenie o kilka metrów postanowiono wykonać nie kosztem miejskich i prywatnych terenów leżących po jednej stronie ul. Pasterskiej lecz zlokalizowanego po drugiej stronie Parku Sośnina. Wiązało się to z koniecznością wycięcia kilkudziesięciu zdrowych, ogromnych dębów, z których największy miał ponad 5 metrów w obwodzie przy ziemi. Dokumentację zgromadził Wydział Architektury i Budownictwa UM w Tarnowie. Tej ingerencji w środowisko nie konsultowano w ogóle z Wydziałem Ochrony Środowiska miejskiego urzędu. Wycinka, na zarządzenie Prezydenta Miasta Tarnowa jest właśnie realizowana (luty 2022).

Zniszczenia w Parku Sośnina.
Dęby z Parku Sośnina ofiarami urzędników.
Zdrowe, dorodne dęby z Parku Sośnina, siedlisko wielu ptaków.
Obrazek posiada pusty atrybut alt; plik o nazwie 20220206_131805-1-768x1024.jpg
Dąb klasyfikujący się do Pomnika Przyrody. Park Sośnina.
Do zmierzenia obwodu nie wystarczyło 5-metrowej miarki! Park Sośnina.

Konieczność czy urzędnicze „widzimisię”?

  • Dziurawa nawierzchnia ul. Pasterskiej urągała wszelkim miejskim standardom i niszczyła pojazdy. Nawierzchnia niewątpliwie wymagała generalnej naprawy. Taka aleja była by wystarczająca dla obsługi okolicznych posesji.
  • Poszerzenie drogi mogło odbyć się bez tak ogromnej ingerencji w największe drzewa Parku Sośnina – można było to zrobić od strony prywatnych posesji.
  • Istnieje alternatywna możliwość wykonania szerokiej, pełnowymiarowej drogi umożliwiającej komfortowe przemieszczanie się w tej okolicy poprzez poszerzenie równoległej, odległej o kilkaset metrów od Pasterskiej – ul. Zielnej. Bez szkody dla przyrody Parku Sośnina.

Prawo przyrody do Zrównoważonego Rozwoju

Polskie Forum Klimatyczne zazwyczaj reaguje na nadmierne ograniczanie praw człowieka pod pozorem „ochrony powietrza” i powołuje się na przestrzeganie zasad Zrównoważonego Rozwoju. W przypadku inwestycji w Parku Sośnina sytuacja wygląda odwrotnie – to przyroda jest traktowana gorzej niż interesy społeczne i ekonomiczne. Można tu się powołać zarówno na art. 5, art. 31 ust. 3 i art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, jak i co najmniej 6 ustaw dotyczących ochrony przyrody i krajobrazu.
W przypadku ptaków Parku Sośnina objętych ścisłą ochroną gatunkową powołujemy się na przepisy Prawa ochrony przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 r. (Dz. U. 2004 Nr 92 poz. 880)
Art. 46. 1. Ochrona gatunkowa obejmuje okazy gatunków oraz siedliska i ostoje roślin, zwierząt i grzybów.
Art. 5. Użyte w ustawie określenia oznaczają: 12) ostoja – miejsce o warunkach sprzyjających egzystencji roślin, zwierząt lub grzybów zagrożonych wyginięciem lub rzadkich gatunków;
Według wstępnych ustaleń PFK urząd miasta nie posiada ekspertyzy ornitologicznej dotyczącej oddziaływania prowadzonej inwestycji. Ale nawet jeśli taka ekspertyza istnieje, to z dużym prawdopodobieństwem jest ona wadliwa, o czym przekonują pokazane poniżej dowody egzystowania w Parku Sośnina wielu objętych ścisłą ochroną gatunkową ptaków.
Warto też zauważyć, że wycięte drzewa były największymi i najstarszymi w całym Parku Sośnina.

Gatunki ptaków objęte ścisłą ochroną gatunkową w Parku Sośnina

Ptaki z Parku Sośnina sukcesywnie tracą swoje siedliska, ostoje – miejsca lęgowe, rezerwuar wody i pożywienia. Tarnów traci niepowtarzalny ekosystem, który tworzył się w Parku Sośnina latami, zielone płuca dla miasta. Poniżej tylko niektóre z gatunków ptaków objęte ścisłą ochroną udokumentowane w Parku Sośnina.

Puszczyk uralski (Strix uralensis) Park Sośnina, kilka dni po wycince największych dębów.

Puszczyk uralski, sowa uralska, jedna z największych europejskich sów, drapieżnik z rodziny puszczykowatych. Zamieszkuje starodrzewy najczęściej w pobliżu wody lub bagien. Poluje z zasadzki, czaruje na ofiarę. Potrafi ją schwytać nawet pod 30cm warstwą śniegu. Żywi się gryzoniami, średniej wielkości ptakami i płazami. Łączy się w pary na całe życie i wyprowadzaj jeden lęg w roku. W Polsce puszczyk uralski jest objęty ochroną gatunkową ścisłą. Głównym zagrożeniem dla puszczyka uralskiego jest niszczenie jego siedlisk i ostoi poprzez wyrąb starych drzew, fragmentacja lasów i usuwanie drzew dziuplastych.

Wypluwki puszczyka uralskiego mają wymiary około 62 x 25 mm i zawierają średnio 4 ofiary.

Wypluwka puszczyka uralskiego, fot. z Parku Sośnina.
Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) Park Sośnina.

Dzięcioł czarny jest największym spośród europejski dzięciołowatych. Zamieszkuje głownie lasy mieszane. Wykuwa dziuple 8 metrów nad ziemią w sośnie, dębie, buku. Zarówno samiec jak i samica wykuwają kilka dzupli i wybierają tę najlepszą dla wydania potomstwa. z pozostałych dziupli korzystają inne ptaki, kraska, kawka, szpak, włochatka, gągoł ale także nietoperze, wiewiórki, kuny, dzikie pszczoły, osy. Występowanie tych gatunków na danym terenie w dużej mierze zależy od obecności dzięcioła czarnego, jest on najważniejszym zwierzęciem wykuwającym dla nich dziuple. Z tego działalności korzysta kilkadziesiąt gatunków ptaków, ssaków i zwierząt bezkręgowych. Ten cenny dla przyrody ptak w Polsce jest objęty ochroną gatunkową ścisłą.

Dzięcioł czarny (Dryocopus martius) Park Sośnina.

Myszołów zwyczajny, to duży ptak z rodziny jastrzębiowatych. Poluje na kręgowce. Choć najczęściej jest ptakiem wędrownym, to zdarzają się przypadki, że jeśli miejsce obfituje w pożywienie, zostaje tam na wiele lat. Myszołów idealnie reguluje ilość gryzoni w środowisku, przez to jest sprzymierzeńcem rolników. Niestety, często mylony z jastrzębiem, który poluje na gołębie, pada ofiarą człowieka. Niszczone są siedliska, gniazda, ptaki często płoszone, a nawet zabijane. W Polsce myszołów jest objęty ochroną ścisłą. Zagrożeniem dla myszołowów jest intensywna gospodarka leśna, wycinanie zadrzewień śródpolnych, stosowanie szkodliwych środków ochrony roślin i trucizn na gryzonie.

Myszołów (Buteo buteo) Park Sośnina.

Kowalik zwyczajny, niewielki ptaszek który prowadzi osiadły tryb życia. Jedyny ptak w Polsce, który potrafi w poszukiwaniu pożywienia chodzić głową w dół po pniach drzew. Podobnie jak dzięcioły wydziobuje owady spod kory drzew. Tam również magazynuje swoje zapasy, wbijając je jednym uderzeniem dzioba pod korowinę. Jest ptakiem bardzo ruchliwym i płochliwym, trudno go dostrzec, kiedy zwinnie porusza się po gałęziach. Zasiedla lasy mieszane, parki miejskie, gdzie jest dużo starych drzew, sady, ogrody. Preferuje drzewostan dębu i buka. gniazda zakłada w dziuplach po dzięciołach. Cechą charakterystyczną zamieszkałej przez kowalika dziupli jest oklejenie przez samicę jej wejścia mułem, iłem, by do środka nie mógł dostać się żaden intruz. W takiej dziupli kowalik zamieszkuje przez wiele sezonów. Jego pożywieniem w sezonie lęgowym są głównie owady ale lubi też nasiona, orzechy, żołędzie. W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Największym zagrożeniem dla niego jest wycinanie dużych drzew dziuplastych i defragmentacja lasów.

Kowalik (Sitta europaea) Park Sośnina.

Rudzik, mały ptak wędrowny. Coraz częściej zdarza się, że rudziki nie migrują na zimę do cieplejszych rejonów Europy i zostają w miejscach lęgowych. Jest znakomitym śpiewakiem, śpiewa od rana aż do zmroku i jest to bardzo miły dla ucha koncert. Najczęściej przebywa na ziemi, gdzie poluje na owady, ślimaki, pająki, zimą są to owoce i nasiona Charakterystyczny dla niego jest sposób poruszania się, podryguje i prostuje sylwetkę. Rudzik jest mało płochliwym ptakie, często towarzyszy człowiekowi przy różnych pracach ziemnych, by skorzystać ze świeżo wykopanych dżdżownic. Do życia wybiera cieniste, wilgotne lasy z urozmaiconym runem i podszytem, parki, ogrody. Często pada ofiarą podrzucania jaj przez kukułkę. Na terenie Polski objęty jest ścisłą ochroną gatunkową. Największym zagrożeniem dla rudzika jest niszczenie jego miejsc lęgowych.

Rudzik (Erithacus rubecula) Park Sośnina.

Pełzacz leśny, osiadły mały ptak z rodziny pełzaczy. Najczęściej zimuje w swoich siedliskach lęgowych. Jest ptakiem ruchliwym ale nie płochliwym. Często można go spotkać w grupie z sikorkami, raniuszkami, dzięciołami, kowalikami. Jego maskujące upierzenie przypomina żywy kawałek kory. Zasiedla olsy, grądy i łęgi, gniazduje w dziupla po dzięciołach, szczelinach w pniach starych drzew. Odżywia się owadami, które wydziobuje haczykowatym dziobem spod kory, jak również nasionami roślin. W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożenia, to niszczenie siedlisk, wycinanie drzew dziuplastych i nadmierne oczyszczanie lasów ze spróchniałych pni drzew.

Pełzacz (Certhia familiaris) Park Sośnina.

Drozd śpiewak, częściowo wędrowny, średniej wielkości ptak. Gniazduje w lasach łęgowych o bogatym podszycie, parkach, sadach, ogrodach. Jest ptakiem wszystkożernym. Potrafi używać narzędzi – kamienia do rozłupywania skorupek ślimaków. Jego mocny głos i umiejętności dźwiękonaśladowcze sprawiają, że jest on wyjątkowo miłym dla ucha śpiewakiem. Na terenie Polski drozd jest objęty ścisłą ochroną gatunkową. Zagrożeniem dla niego są drapieżniki takie jak koty, używanie trucizn na ślimaki, które są pożywieniem tego ptaka i niszczenie jego siedlisk.

Drozd śpiewak (Turdus philomelos) Park Sośnina.

Pleszka zwyczajna, to mały ptak z rodziny muchołówkowatych. Zamieszkuje lasy lasy mieszane i iglaste. Wykorzystuje na lęgi stare drzewa i dziuple po dzięciołach. Pleszki żywią się głównie owadami. Przy wadze 15 gramów aby przeżyć muszą zjeść w ciągu dnia więcej niż 10 gramów pożywienia inaczej umierają. Wydatek energetyczny przy polowaniu jest duży więc i zapotrzebowanie na pokarm większe, dlatego pleszka to idealny ptak regulujący liczebność np. uciążliwych dla człowieka komarów. W ciągu 8 godzin ptak potrafi zjeść 24g owadów, czyli więcej niż sam waży. W Polsce objęty ochroną gatunkową ścisłą. Zagrożeniem jest wycinka lasów i zanieczyszczenie środowiska pestycydami.

Pleszka zwyczajna (Phoenicurus phoenicurus) Park Sośnina.

Dzięcioł duży, najbardziej znany i rozpowszechniony średni ptak z rodziny dzięciołowatych. Zamieszkuje w lasach iglastych, liściastych i mieszanych. Żywi się owadami, nasionami, owocami, a bywa że i padliną. Mimo, że jest licznym gatunkiem, w Polsce jest pod ścisłą ochroną gatunkową. Niszczenie jego siedlisk, miejsc lęgowych to główne zagrożenia dla dzięcioła.

Ekosystem Parku Sośnina

Soczyste łęgi, podmokłe olsy, las świerkowo-dębowy, buczyna, cudowny ekosystem tworzony latami przez wiele gatunków rośliny i zwierząt, wszystko w Parku Sośnina.

Na Śląsku powrót puszczyka uralskiego okrzyknięto sensacją a w Tarnowie nawet nie sprawdzono czy może coś takiego w Parku Sośnina jest…

Fot. Oficjalna strona internetowa prezydenta Tarnowa Romana Ciepieli

Dla Polskiego Forum Klimatycznego – Irbis

Dodaj komentarz

Twój adres email nie zostanie opublikowany. Pola, których wypełnienie jest wymagane, są oznaczone symbolem *